ABY WSZYSTKIM BYŁO LŻEJ… JAK NAUCZYĆ DZIECKO SYSTEMATYCZNOŚCI?

Multitasking a systematyczność

Nauka systematyczności i obowiązkowości jak nigdy przedtem staje się dziś bardzo ważna. Niepowodzenia spowodowane frustracją związaną z niewyrobieniem się na czas, niedokładnym wykonaniem zadań czy zapominaniem o obowiązkach mogą bardzo szybko przyczynić się do obniżenia poczucia skuteczności życiowej, a w efekcie doprowadzić do znacznego obniżenia się samopoczucia i samooceny.

Jak temu zaradzić?

Aby ukształtować nawyk systematyczności u swoich dzieci powinniśmy… zacząć od siebie. Im bardziej zajęty jest nasz grafik, tym bardziej potrzebujemy kalendarza, aby za wszystkim nadążyć i niczego nie pominąć. Dziecko widząc rodziców umiejętnie zarządzających swoim czasem, zarówno pracą, jak i czasem wolnym (nie należy nigdy o tym zapominać!), będzie bardziej skłonne porządkować swój dzień. Wykonanie przejrzystego planu na każdy dzień, zawierającego stałe (lekcje, zajęcia dodatkowe) i „ruchome” (spotkania z przyjaciółmi, wspólna zabawa) elementy, będzie bardzo pomocnym rozwiązaniem.

Użyjmy wyobraźni, aby móc zwizualizować cel, do którego dążymy. Z takiej techniki skutecznie korzysta wielu sportowców. Rozpoczynając dzień, poświęćmy dwie minuty, aby wspólnie z dzieckiem wyobrazić sobie jego dzień – wydarzenie po wydarzeniu (to utrwali przebieg czynności i zadań w ciągu dnia, dzięki czemu zwiększy prawdopodobieństwo wykonania wszystkiego w terminie). Jeżeli czeka nas trudny sprawdzian, użyjmy wizualizacji, aby zobaczyć, jak rozwiązujemy wszystkie zadania prawidłowo i cieszymy się z własnego powodzenia – sukces siedzi w naszej głowie! To samo wykonajmy po zakończonym dniu – utrwalając w ten sposób doświadczenia mijających godzin. Patrząc na każdy dzień z perspektywy „co mi się dzisiaj udało”, łatwiej o systematyczność i zadowolenie z podejmowanych aktywności, pomimo włożenia w nie (często wcale niemałego) wysiłku.

Dbanie o porządek w miejscu pracy jest znaczące z punktu widzenia nauki systematyczności. Łatwiej uczyć się w uporządkowanym otoczeniu, nie tylko ze względu na wygodę, ale i na ilość docierających do nas zróżnicowanych bodźców. Im przestrzeń do pracy będzie spokojniejsza i przewidywalna, tym większy sukces w nauce i krótszy czas konieczny do ukończenia wybranego zadania.

Wyjątki się zdarzają… Trudno całe życie funkcjonować z kalendarzem czy listą, zwłaszcza, że życie często niespodziewanie weryfikuje nasze wcześniejsze ustalenia i plany. Ucząc systematyczności, należy konfrontować się również z możliwością niezaplanowanych wydarzeń – choroba, urodziny kolegi, wypadek w drodze na zajęcia czy choćby fajny film w telewizji. Na wszystkie te wydarzenia trzeba również znaleźć czas, a nie zawsze uda się go zaplanować. Dajmy dziecku wybór, bardzo jasno określając korzyści i straty wynikające z podjęcia każdej decyzji. Wybór dziecka musi być na tyle przemyślany, na ile jest to możliwe.

W domu rządzi lista

Konfrontacja z obowiązkami dnia codziennego bywa niezwykle trudna dla dzieci i nastolatków. Rodzic egzekwujący ich wykonanie i wyciągający konsekwencje wzbudza ogrom złości i poczucia niesprawiedliwości. Aby uniknąć tak silnego wzburzenia ukierunkowanego na siebie nawzajem, warto skonstruować narzędzie, które będzie zajmowało się kwestią obowiązków za nas. Niemożliwe? A jednak!

Obowiązki i zasady rządzące domem powinny być jasne i czytelne dla wszystkich domowników. Ich przestrzeganie ma wiązać się z korzyściami dla wszystkich stron, a łamanie z dość dotkliwymi konsekwencjami. Warto, by lista zawierająca wszystkie ustalenia została skonstruowana wspólnie, w wyniku burzy mózgów – czyli techniki, w której (na początkowym etapie) wszystkie rozwiązania są dobre. Dokonując selekcji, wyodrębniamy obowiązki oraz zasady odnoszące się do wszystkich domowników, np. „Mówimy spokojnym głosem”, oraz dla każdego oddzielnie „Jacek sprząta swój pokój (czyli wyciera kurze z ośmiu półek, zdejmuje pościel z łóżka, odkurza środek i brzegi dywanu) w każdą sobotę w godzinach 10.00-11.00”. Im bardziej precyzyjny opis obowiązków oraz zasad, tym większa szansa na ich przestrzeganie przez wszystkich członków rodziny. Korzyści ze stosowania się do listy przyjmować powinny postać przywilejów (np. dodatkowego czasu razem, wspólnego wyjścia, większego dostępu do „luksusowego” produktu). Natomiast konsekwencje powinny odnosić się do zmniejszenia dostępu do przywilejów.

W sytuacji złamania zasad, to wspólnie skonstruowana lista dyktuje warunki – ona staje się instancją nadrzędną, z którą się nie dyskutuje. Zadaniem rodzica jest jedynie dopilnowanie wyciągnięcia konsekwencji lub zapewnienia dodatkowego przywileju.

Rady dla Rodziców:

• Przygotujcie się do wspólnego konstruowania listy obowiązków i zasad. Warto, aby rodzice mieli w swoich głowach plan, jak taka lista powinna wyglądać. Pamiętajcie, że to wy ostatecznie decydujecie, co na takiej liście się znajdzie. Gromadząc pomysły od swoich, dzieci traktujcie je z szacunkiem

Mówcie: Twój pomysł wydaje się naprawdę ciekawy, obawiam się jednak, że nie możemy zagwarantować ci zawsze dostępu do takiego przywileju, a to dla mnie ważne, by traktować twoje zaangażowanie się zawsze poważnie. Poszukajmy razem czegoś, co mógłbyś otrzymać zawsze, bez względu na porę.

• Używajcie kolorowych karteczek, mazaków, naklejek, barwnych planów zajęć, budzików, dzwonków – bodźce zmysłowe ułatwiają zapamiętywanie i sprzyjają systematyczności.
• Aby zwizualizować upływający na zadaniu czas, warto przy każdym punkcie z codziennego biznesplanu rozrysować tarczę zegara ukazującą, ile należy każdemu z obowiązków poświęcić minut czy godzin. To zdecydowanie ułatwi planowanie.

ZRÓBCIE TO RAZEM!

LISTA OBOWIĄZKÓW I ZASAD. Przekonaliście się już o skuteczności listy obowiązków i zasad? Stosujecie ją na co dzień? A może dopiero rozpoczynacie swoją przygodę z planowaniem i jej tworzeniem? Prześlijcie nam zdjęcia waszych oryginalnych, barwnych, skutecznych w swojej formie i przejrzystych w treści, listy obowiązków i zasad panujących u was w domu! Może staną się one inspiracją dla innych…?

Agnieszka Gąstoł-Olbrycht

psychoterapeuta, psycholog

pedagog specjalny